Koffietrip Brazilië: indrukwekkend; zowel

positief als negatief

In Augustus 2021 ging ons nieuwste teamlid Noussayr samen met Friso, van The Coffee Quest, op koffietrip naar Brazilië. Hiervoor hadden wij anderhalf jaar onze koffieboeren helaas niet meer fysiek kunnen opzoeken. Het enthousiasme van het reisgezelschap was dan ook extra aanwezig. Ook koffieboer Eduardo, van de koffieboerderij Pedra Preta stond met een grote glimlach klaar om zijn gasten te ontvangen. ‍

De tiendaagse reis bestond uit een strak schema waarin meerdere koffieboerderijen werden bezocht; van grote spelers op de markt tot aan de kleinere boerderijen. De timing van deze reis was op zijn zachtst gezegd uitzonderlijk. Brazilië heeft namelijk te maken gehad met extreme vorst. Dit heeft bij een van de koffieboerderijen gezorgd voor het verlies van 70% van de crops. Denk aan 700-1000 hectare aan koffieplanten die de komende drie jaar geen oogst opleveren. Maar hoe komt dit? En beter nog, hoe kan zo’n groot verlies voorkomen worden?

Monocultuur vs. Agroforestry

Koffie wordt vaak verbouwd in een monocultuur; dit houdt in dat er maar één gewas wordt verbouwd. Veel traditionele boeren doen dit omdat het in eerste instantie zorgt voor hogere opbrengsten, daarnaast is dit ook jarenlang de norm geweest. Over de opbrengsten gesproken is het tegendeel echter waar, want zodra er bijvoorbeeld ernstige vorst optreedt en je oogst mislukt, heb je geen bijproducten meer om de klappen op te vangen. Daarnaast gaat monocultuur ten koste van de biodiversiteit en raakt de grond uitgeput. Tegenhanger van de monocultuur is de polycultuur; hier groeien meerdere gewassen naast elkaar. Een van de manieren waarop dat kan is door middel van Agroforestry; waarbij meerjarige houtplanten worden gecombineerd met landbouwgewassen of veehouderij. Planten worden precies zo geplaatst waardoor ze elkaar van kracht zijn. Grote bomen kunnen bijvoorbeeld voor schaduwplekken zorgen en in koude tijden beschermen tegen de vorst. Maar denk ook aan zuurstof, windrust en luchtvochtigheid. Daarnaast zorgen verschillende gewassen ook weer voor verschillende mineralen en bacteriën in de grond waardoor deze niet uitgeput raakt. Een ander belangrijk onderdeel van Agroforestry is dat het op de lange termijn meer financiële zekerheid geeft. Wanneer de oogst van het ene gewas tegen kan vallen heb je altijd nog je andere gewassen.

Agroforestry bij Pedra Preta

Op de koffieplantage van Eduardo zijn ze sinds twee jaar begonnen met overschakelen van een monocultuur naar Agroforestry. Na bodem- en klimaatonderzoek zijn ze uiteindelijk gestart met vier gewassen: bananen, koffie, macadamia en mahonie. Naast dat dit zorgt voor gereguleerde temperaturen, het voorkomen van plagen en ziekten en verbeterde bodemkwaliteit en biodiversiteit zorgt het ook voor een verstevigd financieel plaatje. Zo heb je van bananenplanten het eerste jaar al oogst, en dus opbrengsten. Daarop volgt de koffieplant na 4 jaar, gevolgd door de macadamia die na 7 tot 10 jaar de eerste oogst levert. En als klap op de vuurpijl de mahoniebomen na minstens 40 jaar.

De ervaring leert…

Agroforestry heeft zich na deze intense vorst opnieuw bewezen. Op de farm van Eduardo waren de planten op het gebied dat nog monocultuur was helemaal bruin geworden van de vorst, iets dichter bij het Agroforestry stuk zag het er al beter uit en het Agroforestry gedeelte was nog helemaal groen en lag er mooi bij.Een ander duidelijk verschil was te zien bij de koffieboerderijen Quinta dos Guimaraes en Fazenda Catanduva. Dit ligt op een kleine twee uur rijden van elkaar. De ene boerderij, waar alleen maar koffieplanten stonden (monocultuur), heeft veel schade geleden onder de vorst. Het grootste gedeelte van de koffieplanten was bruin geworden en zal de komende jaren geen oogst meer opleveren. De andere farm stond omringd door hoge bomen. Dit heeft een groot deel van de vorst tegen kunnen houden. Bijzonder dat op zo een korte afstand van elkaar duidelijk te zien is wat verschillende gewassen voor elkaar kunnen betekenen.

De rest van de trip

Noussayr: ''We zijn met open armen bij alle boeren ontvangen, dus daar ben ik super dankbaar voor. Daarnaast was het mega indrukwekkend om al deze koffieplantages te bezoeken en te zien hoe de boeren hun farms runnen. Ik heb nu met eigen ogen kunnen zien dat boeren die ontwikkelingen aan durven gaan uiteindelijk meer bestand zijn tegen onder andere weersomstandigheden.''''Ik ben overigens ook erg onder de indruk van de verwerking van de koffie in Brazilië. Voorheen strookte het idee van machinaal gebruik in de koffieverwerking niet met mijn gevoel van Specialty Coffee. Echter ben ik hier helemaal op teruggekomen omdat ik heb gezien hoe ver zij zijn met hun post-harvest (waar de meeste kwaliteit wordt behaald). Ze zijn hier zo ontzettend goed in, dat ik geloof dat ze voorloper zijn in het redden van koffie op massaal niveau. Zonder deze partijen en ondernemers zou er veel minder koffie beschikbaar zijn.'' Enthousiast geworden van deze verhalen en wil jij nog meer horen over Noussayr zijn avonturen op koffiereis? Loop dan eens langs de branderij en neem een kijkje in wat er gebeurt nadat de bonen het land van origine hebben verlaten.